با توجه به نیاز کشور به سرمایه گذاری خارجی و بر اساس مطالبی که عنوان شد در این مطالعه سعی بر این است راههای مختلف سرمایه گذاری خارجی در کشور در بخش بالادستی نفت و گاز مورد بررسی قرار گیرد و نقاط قوت و ضعف شیوه های مختلف قرارداد نفت و گاز و به طور خاص تر قراردادهای بیع مقابل و مشارکت در تولید شناخته شود. هدف از این بررسی در صورت امکان پاسخ این سوال است که از انواع قراردادهای تولید نفت و گاز کدامیک منافع ملی کشور را بیشتر تامین مینمایند. به این منظور نقاط قوت و ضعف هر یک از قراردادهای بیع متقابل و مشارکت در تولید ارائه میشود وبا توجه به قوانین و مقررات کشور و امکانات موجود به شیوه ی مناسب برای سرمایه گذاری خارجی در بخش نفت گاز دست یافت.
از این طریق میتوان اطمینان بیشتری به بهره برداری از منابع عظیم نفت و گاز کشورمان پیدا نمود و با خاطری اسوده از تکنولوژی و تجهیزات کشورهای پیشرفته بهره من شد. لذا با این گونه تحقیقات و مطالعات میتوان امیدوار بود که در اینده با حفظ و صیانت از مخازن نفت و گاز بتوان به میزان تولید مناسب دست یافت و با توجه به روند افزایشی تقاضای نفت و گاز و همچنین غنی بودن منابع هیدروکربوری کشورمان در این زمینه بازار را از دست نداده و از این طریق به در امدهای ارزی کشور افزود همانگونه که قبلا ذکر شد ایران کشوری است که به نفت و درامدهای نفت خود بسیار وابسته می باشد لذا باید در این زمینه کارهای علمی زیادی انجام شود تا بدون بررسی و مطالعه ، مخازن کشور را به کشورهای
دارای تکنولوژی نسپاریم ، بلکه از تکنولوژی و تجهیزات انان به نفع خود استفاده کرده و برای پیشرفت خود در این زمینه تلاش کنیم مخصوصا در رابطه با گاز که کشور ما هنوز جوان است و نیاز به استفاده از تخصص و تکنولوژی مدرن دارد که از جمله میتوان در این وضعیت فعلی جامعه بین المللی ، وفشار تحریم ها و هجوم همه جانبه کشورهای غربی به نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران برای سلب استقلال علمی و حقوق مسلم ملت ایران ، و استفاده از ابزارهای جدید حقوقی و توسعه هر چه بیشتر این ابزارها میتواند یکی از روشهای موثر در کاهش و حتی خنثی نمودن فشار این هجوم نا برابر باشد. یکی از ابزارهای روبه توسعه و نسبتا جدید در این عرصه ، استفاده از فضای مجازی و الکترونیکی است که با ورود شبکه های اجتماعی و ارتباطات تصویری و کلامی زنده ، وارد مرحله جدیدی از رشد و توسعه خود شده است .
روش تحقیق
با توجه به جدید بودن موضوع تحقیق ، و محدودیت های دسترسی به متن قراردادهای واقعی و انجام شده در زمینه موضوع تحقیق ، این تحقیق صرفا با روش تحقیقی مبتنی بر توصیفی تحلیلی انجام میشود و روش گرد آوری اطلاعات نیز بصورت کتابخانه ای و جستجو در منابع موجود در وب سایتها و تحقیقات وابسته به موضوع ، انجام میگردد.
پیشینه تحقیق
در مورد قراردادهای نفتی از لحاظ تجربی اطلاعات ارزشمندی موجود است که به انها پرداخته خواهد شد . از لحاظ نظری در این زمینه نیز تحقیقاتی انجام شده که میتوان از ان جمله به مقاله ای که به کوشش اقای دکتر مزرعتی تحت عنوان “نگاهی انتقادی به قرارداد بیع متقابل ایران ” در سال 1385 نوشته شده است اشاره کرد در این مقاله ضمن بررسی مشکلات و معضلات بخش انرژی ایران ، تفاوت بین قرارداد مشارکت در تولید و بیع متقابل اشاره شده و ارزیابی از منافع و هزینه های قرارداد بیع متقابل به عمل امده است. همچنین اقای هومن فرنژاد مدیر بخش توسعه شرکت مارتون اویل در لندن در مقاله ای خود با عنوان “قراردادهای بیع متقابل در ایران در مقایسه با قراردادهای مشارکت در تولید تا چه حد قدرت دارند؟ “به مقایسه این دو نوع از قرارداد نفتی پرداخته و مزایا و نقاط ضعف قراردادهای بیع متقابل را عنوان کرده است.
در بخش مطالعات و تحقیقات اوپک نیز مطالعاتی پیرامون قراردادهای نفتی در بخش بالادستی کشورهای مختلف منعقد میشوند مورد بررسی قرار گرفته شده است . بر اساس مطالعه ایشان کشورهای با هزینه تولید و بهره برداری کمتر بیشتر از قراردادهای خدماتی برای پروژه های نفتی استفاده مینمایند و بر عکس کشورهایی که هزینه تولید و بهره برداری منابع نفتیشان بالا است بیشتر به سمت قراردادهای امتیازی روی می اورند.
قراردادهای الکترونیکی آتی نفت خام برای اولین بار در سال 1988 در بورس نفت لندن ارائه شد و با تاسیس سامانه الکترونیکی معاملات ICE در سال 2005 عملا این نوع معاملات الکترونیکی گسترش یافت.
قراردادهای الکترونیکی اختیار نیز برای اولین بار در سال 1986 در بورس نیویورک ارائه شد و در سال 2006 با تاسیس سامانه اکترونیکی GLOBEX که بطور مشترک با بورس کالای شیکاکو آغاز بکار گردید ، این نوع معاملات ، بسط و گسترش بیشتری پیدا نمود.
لذا با توجه به موارد فوق ، جدید بودن پدیده حقوقی قراردادهای الکترونیکی نفت و گاز آشکار میشود و با توجه به گذشت فقط کمتر از یک دهه از بسط و گسترش این پدیده حقوقی ، پیشینه تحقیقاتی و پژوهشی موثری در این زمینه در منابع داخلی و بین المللی یافت نگردید.
در مرکز مطالعات بین المللی انرژی نیز تحقیقاتی پیرامون انواع قراردادهای نفتی انجام شده است. البته تمامی تحقیقات و مقالات نام برده شده در این رساله به عنوان مرجع و منبع مطالعاتی مورد استفاده قرار گرفته و در صورت نیاز قسمت هایی از مطالب ارائه شده است در این تحقیق سعی بر ان شده است که قراردادهای بیع متقابل و مشارکت در تولید با هم مقایسه شوند و از نظر میزان تامین منافع ملی مورد بررسی قرار گیرند.
خلاصه فصول
این رساله در قالب هفت فصل تهیه شده است.
فصل اول که به بیان ادبیات تحقیق اختصاص داده شده است.
فصل دوم انواع قراردادهای نفتی به طور کلی تعریف و بررسی شده است و به نحوه تاثیر هر یک از انواع این قراردادها در مالکیت شرکت ملی نفت ایران و نقاط قوت و ضعف این قراردادها اشاره شده است. علاوه بر این در این فصل تاریخچه ای از اولین قراردادهای نفتی که به صورت امتیازی بوده تا قراردادهای بیع متقابل فعلی ارائه شده است.
فصل سوم مورد قراردادهای الکترونیکی و انواع آن پرداخته خواهد شد
فصل چهارم. سپس نحوه تعیین قانون حاکم بر قراردادهای الکترونیکی و تفاوت های ان با قراردادهای کاغذی از منظر قوانین ملی و بین المللی مورد بررسی قرار بگیرد.
فصل پنجم ، موضوع قانون حاکم بر قراردادهای و نحوه تعیین آنها در حقوق بین الملل خصوصی مورد بحث قرار میگیرد و با تاکید بر قراردادهای الکترونیکی ، نحوه تعیین قانون حاکم بر قراردادهای بین المللی از منظر کنوانسیون ها ومقررات بین المللی ، بررسی و مقایسه میشود.
فصل ششم مروری سریع بر قراردادهای فروش نفت و گاز انجام میگردد و جایگاه قراردادهای بین المللی الکترونیکی نفت و گاز در معاملات و بازارهای معالملاتی نفت و گاز تشریح میشود و خصوصیات و مشخصات این گونه قراردادها بیان شده و علل تمایز آنها با دیگر قراردادهای الکترونیکی بررسی میگردد.
فصل هفتم و در نهایت ، با جمع بندی مباحث و تشریح کامل حالات مختلف و تفکیک آنها به حالات کاری مجزا ، نحوه تعیین قانون حاکم بر قراردادهای بین المللی اکترونیکی نفت و گاز تشریح گردیده و کلیه موارد مربوطه و عوامل ارتباط با آنها بیان میگردد.
از این تحقیق و نتایج حاصل از آن ، میتوان در تدوین و تنظیم قراردادهای الکترونیکی نفت و گاز و فرآورده های مرتبط ، در پایین دست ، استفاده نمود. همچنین در سیاست گذاریهای بلند مدت ، برای بسط و توسعه بازارهای جدید ، برای نفت و گاز و فرآورده های مرتبط در پایین دست ، نتایج این تحقیق ، میتواند استفاده شود.
محدودیتها و امکانات تحقیق
در این مطالعه به بررسی انواع قراردادهای نفتی پرداخته شده است و از اطلاعات مربوط به دوران قبل از انقلاب نیز استفاده شده است. اما محدود بودن اطلاعات در زمینه قراردادهای نفتی و همچنین کمبود مطالب فارسی و حتی انگلیسی در مورد قراردادهای نفتی بالاخص در مورد قراردادهای قبل از انقلاب . از جمله محدودیت های این مطالعه به حساب می ایند.
در اثر موارد مذکور استفاده از متون و مقالات به زبان انگلیسی و همچنین روزنامه و مجلات صورت گرفته البته لازم به ذکر است کتب منتشره وزارت نفت نیز در این زمینه بسیار کارا و مورد استفاده بود.
امکان نظرخواهی و انجام مصاحبه در ایران بسیار مشکل است زیرا متاسفانه مقامات یا فرصت این کار را ندارند و یا افراد دیگر هر یک بر حسب موقعیت و جایگاه خود اعمال نظر می نمایند به همین دلیل در این تحقیق بیشتر سعی شده بر مقالات و مطالعات انجام شده استناد شود.
فصل دوم:تاریخچه انواع قراردادهای نفتی
مقدمه
بسیاری از کشورهایی که از نظر ثروت ، وضع اقتصادی و یا سطح دانش و تکنولوژی در شرایط خیلی خوب و پیشرفته ای قرار ندارند از نفت که امروزه کالای اقتصادی سیاسی محسوب میشود بهره مند هستند لذا این مسئله همواره این کشور مارا بر آن داشته تا از تکنولوژی و دانش فنی و یا حتی منابع مالی کشورهای قدرتمند تر دیگر برای حصول این ماده پر ارزش استفاده نمایند و به همین دلیل قراردادهای نفتی تاریخی دیرینه در کشورهای نفت خیز جهان دارد. درگذشته بیش از این نیاز داخلی دلیل توجه به نفت باشد. نیاز دول خارجی به خصوص انگلستان به انرژی مسئله نفت را با اهمیت میکرد ولی امروزه پیشرفت تکنولوژی و افزایش نیاز به انرژی ، کشورهای جهان را ناچار به جستچوی این طلای سیاه میکند و از این رو کشورهای نفت خیز جهان اهمیت ویژه ای پیدا کرده اند و دول کشورهای توسعه یافته به طور مسمتر به دنبال پیدا کردن راهی برای استفاده هرچه بیشتر از منابع نفتی با این کشورها منعقد می کردند. امروزه همچنان به منظوره بهره برداری از منابع نفتی ، قراردادهایی ما بین کشورهای صاحب نفت و شرکت های نفتی منعقد میشود، قراردادهای مرسوم در بخش بالادستی صنعت نفت عمدتا در طول زمان دچار تحولات و تغییراتی شده اند. به طور کلی تاریخ این قراردادها را میتوان به سه دوره تقسیم بندی کرد.
دوره اول – عصر قراردادهای امتیازی است که در ان شرکتهای بین المللی نفتی[1] به واسطه قراردادهای امتیازی در نقاط مختلف دنیا بخش نفت کشورها را در دست می گرفتند . در این دوره قبل از جنگ جهانی دوم. صنعت نفت در طور دهه های متناوب توسط تعدادی از شرکت های چند ملیتی که به صورت افقی ادغام شده بودند و شامل شرکتهای اگزان ، موبیل ، سوکال ، تکسکو ، بی پی ، و گلف می شدند ، وبه نام هفت خواهران شهرت داشتند اداره میشد. این شرکت ها تقریبا 85% کل تولید جهانی را در دست داشتند و در کشور های خاورمیانه ، شمال افریقا ، اسیا و افریقای جنوبی که هزینه اکتشاف و بهره برداری پایین بود ، سرمایه گذاری میکردند.(حاجی میرزایی 1385-6)
دوره دوم ، عصر ملی گرایی اقتصادی است ، یعنی زمانی که شرکتهای ملی نفت در کشورهای مختلف تاسیس شدند و قراردادهای جدید نفتی روی کار امدند. در دهه 1960 و 1970 بسیاری از کشورها از جمله کویت ، ایران ، عراق ، الجزایره و ، ونزوئلا امتیازهای نفتی را کاملا ملی کرده و شرکت ملی نفت تاسیس کردند. سایر کشورها از قبیل نیجریه ، اندونزی و امارات متحده عربی به واسطه برخی از بندهای قرارداد و اعمال مشارکت مساوی و همکاری ، تا حدودی صنعت نفت خود را ملی کردند.
در دوره سوم ، که همین عصر حاضر است ، بسیاری از کشورها بعد از گذشت سالیانی از ملی شدن صنعت نفتشان درهای بخش بالادستی و پایین دستی صنعت نفت خود را به روی سرمایه گذاری شرکت های خصوصی و شرکت های نفتی بین المللی بار گذاشتند تا به این ترتیب ضمن کاهش ریسک دولت کشور میزبان ، تکنولوژی و نیروی متخصص و سرمایه مورد نیاز را به کمک شرکتها فراهم نمایند . در این فصل سعی بر ان است که تعریفی از انواع قراردادهای نفتی موجود ارائه شود و ضمن مرور تاریخچه قراردادهای نفتی درایران تاثیر این قراردادها بر چگونگی مالکیت و مدیریت صنعت نفت عنوان گردد.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند