تاريخچه مالكيت فكري
مبحث نخست : مروري بر تاريخچه مالكيت فكري
گفتار نخست : تاریخچه مالکیت فکری در جهان
واقعيتي كه بايد به آن اذعان نمود اين است كه به رسميت شناختن حقوق مالكيت فكري براي صاحبان فكر و انديشه ، بحث نويني نبوده و در طول تاريخ مورد توجه و عنايت بوده است . « علل پيدايش مسئله (حق مولف ) عمدتاً رشد صنعت چاپ و توسعه سوادآموزي و در نتيجه تقاضاي نسخه هاي بيشتري از آثار مولفان است . بديهي است كه در شرايط جديد قواعد سنتي مربوط به استنساخ دستي از آثار ديگران كه قاعدتاً با اجازه مولف صورت مي گرفت ، پاسخگو نبود ؛ زيرا استنساخ يك نسخه از اثر ديگري براي استفاده شخصي ، ماهيتي بسيار متفاوت از چاپ و نسخه برداري گسترده از آثار ديگران براي فروش و تجارت دارد .
احترام به حقوق مالكيت فكري و احترام به آثار علمي ، ادبي و فني به تمدنهاي باستاني باز مي گردد . آندره موريو در اين باره مي گويد : « حقوق معنوي مولّف از زماني كه انسان توانست قلم مويي در دست بگيرد وجود داشته است . مبدا چنين حقي ، در ظلمات اعصار ناپديد است . به محض اينكه ادبياتي بوجود آمد ، سرقت ادبي از سوي عموم مردم سرزنش و ملامت شد و به محض اينكه قوانين تدوين شد ، مرتكب اين سرقت مجازات گرديد .»[1]
مي توان گفت كه نخستين قانون حمايت از حقوق ادبي و هنري در سال 1709 ميلادي در كشور انگلستان تحت عنوان « قانون ملكه »[2] به مولفّين تعلّق گرفت . پس از آن در فرانسه در سال 1777 به فرمان لويي شانزدهم پيش بيني و لازم الاجرا شد . در امريكا ابتدا به عنوان قانون محلي در سال 1783 شروع و سپس در سال 1789 بصورت يكي از قوانين ملي و در قالب قانون اساسي متجلّي گشت . در زمينه علائم تجاري نيز با گسترش بازرگاني در نيمه دوم قرن نوزدهم و رواج سوء استفاده ها و تقليدها ، اولين قانون حمايت از علامت تجاري در فرانسه در سال 1857 و در انگلستان در سال 1862 و در امريكا 1870 و در 1871 در آلمان به تصويب رسيد . [3]
بدين لحاظ قراردادهاي مهمي را در زمينه هاي مختلف پيش بيني و به تصويب رساندند كه به شرح ذيل به آنها خواهيم پرداخت :
1 – كنوانسيون پاريس :[4] عدم استقبال از نمايشگاه اختراعات وين در سال 1874 توسط مخترعان و اعتراض آنها مبني بر عدم وجود حمايت هاي بين المللي ، دولت اتريش را بر آن داشت تا از دولت ها درخواست نمايد به توافقات مهم بين المللي در حمايت از اختراع و مخترع بوجود بياورند و اين پيشنهاد منجر به تشكيل دو جلسه در سال هاي 1880 و 1883 شد كه در سال 1383 منجر به معاهدهايي گرديد كه امروز به كنوانسيون پاريس در حمايت از اختراعات ، طرح هاي صنعتي ، علائم تجاري ، طراحي مدل كالاها و … مشهور مي باشد . اين كنوانسيون در سالهاي 1900 در بروكسل ، 1911 در واشنگتن ، در لاهه 1925 ، 1934 در لندن ،در 1958 در ليسبون ، در سال 1967 در استكهلم و نهايتأ در 28 سپتامبر 1979 مورد تجديد نظر واقع و اصلاحاتي در مفاد آن صورت گرفته است .
2 – معاهده برن :[5] در حمايت از آثار ادبي و هنري در سال 1886 در شهر برن سوئيس منعقد شد و در سال هاي 1908 در برلين ، در 1914 در برن ، در 1928 در رم ، در 1948 بروكسل ، در 1967 در استكهلم ، پاريس 1971 ،1986 در پاريس و در 1989 مجدداٌ در پاريس مورد بازبيني و تجديد نظر قرار گرفت .
3 – معاهده رم :[6] وظيفه اين معاهده حفاظت از حقوق تهيه كنندگان آثار صوتي ، اجرا كنندگان و نيز برنامه هاي راديوئي و تلويزيوني است . اين معاهده در سال 1961 به تصويب رسيده است . اين معاهده در تلاش است تا توازني ميان مجموعه اي از صاحبان حقوق تهيه كنندگان آثار صوتي و اجرا كنندگان و توزيع كنندگان برقرار نمايد .
4 – معاهده مادريد و پروتكل الحاقي آن :[7] اين معاهده در باره ثبت بين المللي علائم و حفاظت از حق استفاده از يك مارك بين المللي است اين معاهده در سال 1891 به تصويب رسيد و پروتكل آن در سال 1989 وضع شد . اين پروتكل شامل اصلاحاتي با هدف افزايش انعطاف و فراگيري موافقت نامه مادريد بود .
5 – معاهده مادريد :[8] طبق اين معاهده كشورهاي عضو موظف هستند از درج جعلي نام كشور سازنده يك كالا بركالاي ديگر ممانعت بعمل آورند . اين معاهده در سال1989 از تصويب گذشت .
6 – معاهده بروكسل :[9] این کنوانسیون که معروف به کنوانسیون ماهواره است کشورهای متعهد را ملزم به انجام اقدامات مناسب جهت جلوگیری از پخش بدون مجوز سیگنالهای حامل برنامه بوسیله ماهواره در و یا از سرزمینشان می نماید ، در صورتیکه سازمان تصمیم گیرنده در رابطه با چگونگي برنامه که نوعا سازمان پخش هستند مجوزی نداده باشد آن پخش بدون مجوز تلقی می شود . الزمات کنوانسیون بر سازمانهای تابع دول متعهد حاکم است .
با این وجود مقررات این کنوانسیون در رابطه با سیگنالهای منتشره که توسط پخش مستقیم ماهواره ای صورت می گیرد قابل اعمال نیست . اين معاهده از سال 1974 تاكنون در حال اجرا مي باشد .
7 – معاهده نايروبي :[10] معاهده فوق مربوط به حفاظت از سمبل المپيك و جلوگيري از سوء استفاده از نشان المپيك مي باشد . اين معاهده در سال 1981 تصويب و تاكنون اجرائي است .
8 – معاهده همكاري در حفظ حق ثبت انحصار :[11] اين معاهده در سال 1970 تصويب و از سال 1978 تاكنون در حال اجرا است . هدف آن تسلط يافتن بر برخي مشكلات در نظام ثبت اختراع ملّي و كاستن از نسخه برداري هاي غير قانوني است . هم چنين اين معاهده از ثبت اختراع مكرر در كشورهاي مختلف جلوگيري به عمل مي آورد .
9 – معاهده بوداپست :[12] اين معاهده شامل حفاظت از حق استفاده از ميكرو ارگانيسم هاي جديد مي باشد . براي اين منظور دولت هاي عضو متعهد هستند كه سپرده گذاري ميكروارگانيسم ها را براي ثبت حق اختراع پذيرفته يا مقرر مي دارند ، براي اين منظور بايد سپرده گذاري ميكروارگانيسم نزد هر مرجع سپرده گذاري بين المللي را به رسميت بشناسد . اعم از اينكه اين مرجع در داخل يا خارج از قلمرو دولت مربوطه قرار داشته باشد . اين معاهده در سال 1977 به تصويب رسيده است .[13]
نظرات شما عزیزان: