تعريف زير شاخه هاي مالكيت فكري
به طور كلي حقوق مالكيت فكري را به دو شاخه اصلي حقوق مالكيت ادبي و هنري و حقوق مالكيت صنعتي تقسيم بندي نموده اند .در موافقت نامه تريپس كه از نظر پوشش، انواع مختلف حقوق مالكيت فكري را شامل گرديده و مقررات ماهوي نسبتاً كاملي را در راستاي حمايت از آنها بيان ميدارد. در بند 2 ماده 1 موافقت نامه به حوزه شمول مالكيت فكري اشاره شده است به موجب اين بند اصطلاح مالكيت فكري « به كليه انواع مالكيت فكري كه موضوع بخش هاي 1 تا 7 قسمت 2 هستند ، مربوط مي شود .اين هفت قسمت عبارتند از
1 – حق نسخه برداري و حقوق جانبي ؛
2 – علائم تجاري ؛
3 – نشانه هاي جغرافيايي ؛
4 – طرحهاي صنعتي ؛
5 – حق ثبت اختراع ؛
6 – طرحهاي ساخت مدارهاي يكپارچه ؛
7 – حفاظت از اطلاعات افشا نشده ؛
چنانكه مشهود است ؛ اينكه بخش هاي فوق را مي توان در دو حوزه كلي تقسيم بندي نمود حوزه مالكيت ادب و هنري كه شامل حق نسخه برداري و حقوق جانبي مي شود و خود در طيف گسترده اي از حمايت ها شامل آثار مكتوب تا آثار سمعي – بصري ، آثار تجسمي ، صنايع دستي و نرم افزارهاي رايانه اي را بدنبال دارد . حوزه ديگر مرتبط به مالكيت صنعتي مي باشد ؛ كه در برگيرنده رديف هاي 2 الي 7 ذكر شده است . گرچه در اين حوزه نيز تقسيماتي را بوجود آورده اند و گروهي معتقدند كه حقوق مالكيت صنعتي را نيز به دو گروه حقوق مربوط به علائم شامل علائم تجاري و نشانه هاي جغرافيايي و گروه مربوط به اختراع و طراحي صنعتي و اسرار تجاري مي باشد . وجه تمايز دو گروه اخير الذكر تمايز در مدت حمايت است كه در آتي به آن خواهيم پرداخت . موافقت نامه در بند 1 ماده 1 به شمول موافقت نامه اشاره نموده است . « اعضا ، مقررات موافقت نامه حاضر را به اجرا در خواهند آورد ، اعضا بدون اينكه تعهدي داشته باشند ، مي توانند در قوانين خود حمايت گسترده تر از آنچه در اين موافقت نامه از آنها درخواست شده در نظر گيرند ، مشروط بر اينكه حمايت مزبور با مقررات موافقت نامه حاضر تعارض نداشته باشد . اعضا مخير خواهند بود كه در عرف و نظام حقوقي خود روش مقتضي براي اجراي مقررات اين موافقت نامه را تعيين كنند » . قابل ذكر است كه گرچه در بند 2 ماده 1 موافقت نامه تنها به 7 بخش اشاره شده است ؛ اما در متن موافقت نامه و در بخش 8 نيز به كنترل رويه هاي ضد رقابتي در پروانه هاي ( ليسانس هاي ) قراردادي پرداخته است .
« دو دسته حقوق قوق از دو جهت نيز با هم تفاوت دارند : اول ، اينكه حمايت از دسته اول منوط به هيچگونه تشريفاتي نيست ، اما حمايت از دسته دوم منوط به تشريفات ثبت است ؛ ديگر اينكه مدت حمايت از حقوق دسته اول بلندمدت تر از حمايت از حقوق دسته دوم مي باشد ، و در دسته دوم تنها در علايم تجاري قابل تمديد است ».[1]
گفتار نخست : مالكيت ادبي و هنري
در اين باره در كتب مختلف به دو واژه مهم اثر و مولف پرداخته شده است كه ابتدا لازم است به تعاريفي از اين دو واژه پرداخت : « اثر » به معني بيان بكر و خلّاق احساس در حيطه ادب ، علم ، موسيقي و هنر است و كسي كه اثري را خلق مي كند « مولف » خوانده مي شود . [2]
« اثر ادبي » : هرگونه اثري است كه در قالب كلمات يا اعداد – خواه به صورت كتبي يا شفاهي – ارائه شده است به جزاثر ديداري – شنيداري .
«اثر ديداري – شنيداري » : عبارت است از اثري متشكل از مجموعه اي از تصاوير متوالي و مرتبط به گونه اي كه مشاهده آنها احساس متحرك بودن را در ذهن به وجود آورد ، خواه به صورت همراه باشد يا نباشد .
« اثر مستعار » : اثري است كه بر روي نسخه هاي آن نام غير واقعي پديد آورنده درج شده باشد .
حق مالكيت ادبي و هنري ( حق مؤلّف ) : حق پديد آورنده آثار ادبي ، هنري و علمي در ناميده شدن اثر به نام او و نيز حق انحصاري وي در تكثير ، توليد ، عرضه ، اجرا و بهره برداري از اثر خود است . [3]
سازمان جهاني مالكيت فكري نيز حق مؤلّف ( كپي رايت )[4] را يك اصطلاح حقوقي مي داند كه به ابداع كنندگان آثار ادبي و هنري تعلّق مي گيرد . [5]
از آنجا كه قوانيني كه در پي مي آيد ، از نظر حقوقي به شخصي تعلّق مي گيرد كه اثري را خلق كرده است ( مولّف ) ، به همين دليل آن را « حق مولّف » مي نامند ..[6]
هنرهاي كاربردي : عبارت است از يك اثر هنري ، با خصوصيّات كاربردي يا اثري كه در يك كالا متبلور شده است ؛ اعم از اينكه به طريق دستي يا صنعتي توليد شده باشد .[7]
فولكلور ( آثار ابتكاري بر پايه فرهنگ عامه ) : به آفرينش هاي ادبي و هنري اطلاق مي شود كه پديدآورندگان معيني را نمي توان براي آن شناخت . اين آثار به تدريج از نسلي به نسل ديگر انتقال يافته و به عنوان باورهاي توده مردم ، ميراث فرهنگ سنتي را تشكيل داده اند .
هنرهاي تجسمي : هنرهايي هستند كه به آنها هنرهاي بصري يا ديداري نيز گفته مي شود ، آن گروه از هنرهاي مبتني بر طرح هستند كه شخصا حس بينايي را مخاطب قرار مي دهند .
نرم افزار : عبارت است از مجموعه دستورالعمل هايي كه به منظور انجام كاري به رايانه داده مي شود . به عبارتي ديگر « دستورالعمل ها ، برنامه ها و جملات قابل اجرايي هستند كه توسط انسانها نوشته و به وسيله آن مي توان از سخت افزار رايانه استفاده كرد ».[8]
« برنامه رايانه اي » متشكل از مجموعه اي از دستورات است كه به صورت كلمات ، كدها ، طرح برنامه يا هر شكل ديگري بيان شود و چنانچه در ابزار رسانه اي كه رايانه توانايي خواندن آن را دارد ، قرار گيرد ، سبب شود كه رايانه عمل خاصي را انجام دهد يا به نتيجه خاصي برسد ».[9]
داده پيام :[10] عبارت است از هر نمادي از واقعه ، اطلاعات يا مفهوم كه با وسايل الكترونيكي نوري و يا فناوري جديد اطلاعات توليد ، ارسال ، دريافت ، ذخيره يا پردازش شود . [11]
توپوگرافي [12] : نقشه هاي با مقياس بزرگ و كوچك هستند كه براي نشان دادن خصوصيات فيزيكي سطح زمين بكار مي روند . اين نقشه ها براي مطالعات زمين شناسي بخاطر اطلاعات مفيد آن از جمله قابليت اندازه گيري فواصل افقي و يا ارتفاع عمودي نقاط مختلف يك وسيله اساسي به شمار مي روند .
ليتو گرافي[13] : گونه اي چاپ مكانيكي شامل استفاده از صفحه هاي عكاسي يا صفحه هاي مشابه ، كه در سطح آنان ناحيه تصوير ، به صورت روغن دوست ( جوهرگير ) و نواحي غير تصويري به صورت آب دوست درآمده است . معمولا اين صفحات را با پودر آلومنيوم مي سازند . به زبان ساده تر مي توان گفت ليتوگرافي ، فني است كه با استفاده از روش هاي عكاسي ( شيميايي و فيزيكي ) قالب چاپ را مي سازند .
پانتوميم : انواع رقص و حركات موزون بدون صدا را گويند .
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند