دانشگاه مازندران

دانشکده علوم انسانی و اجتماعی

پایان نامه دوره کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری

موضوع:

بررسی نقش عوامل اکولوژیکی در توسعه فیزیکی شهرها

(مطالعه موردی: نورآباد ممسنی)

استاد راهنما:

دکتر عیسی جوکار سرهنگی

استاد مشاور:

دکتر ناصر علیقلیزاده فیروزجایی

استادان داور:

دکتر غلامرضا ملکشاهی

دکتر عامر نیکپور

 چکیده:

توسعه فیزیکی و رشد شهرهای ایران تا چند دهه­ی پیش، هماهنگ و متناسب با نیازهای جامعه شهری بود. با بروز تحولات جدید، شهرها به سرعت تغییرات و دگرگونی هایی را پذیرا شدند. این دگرگونی­ها به شکل رشد سریع جمعیت و گسترش فیزیکی شتاب آمیز شهرها، و به صورت نامتعادل و ناهماهنگ بوده است. مهمترین مساله­ای که در برابر توسعه شهری قرار می­گیرد، مکان استقرار آنهاست. اصولا استقرار و پیدایش یک شهر بیش از هر چیز تابع شرایط محیطی و موقعیت جغرافیایی است، زیرا عوارض و پدیده­های طبیعی در مکان­گزینی، حوزه نفوذ، پراکندگی، توسعه فیزیکی و امثال آن اثر قاطعی دارند. هدف از این پژوهش بررسی نقش عوامل اکولوژیکی در مکان یابی توسعه شهری، مکان­گزینی شهر نورآباد براساس مدل اکولوژیکی و همچنین مکان­یابی توسعه آتی این شهر است. روش تحقیق، تحلیلی – توصیفی است که با استفاده از نرم افزار Arc GIS   9.3 و منطق بولین، مدل اکولوژیکی معیار­های اکولوژیکی توسعه شهری برای شهر نورآباد ممسنی شده است. نتایج تحلیل مکان­گزینی شهر نورآباد در مقایسه با عوامل اکولوژیکی توسعه شهری نشان داد که ارتفاع، بارش و دما مناسب­ترین، شیب، جهت دامنه و خاک نامناسب­ترین عوامل اکولوژیکی در مکان­گزینی شهر نورآباد ممسنی بوده است. در مرحله بعد نتایج مکان­یابی بهینه توسعه فیزیکی شهر نشان داد که عامل فاصله تا مسیل با 98/89 درصد مناسب­ترین و جهت دامنه با 34/12 درصد نامناسب ترین عامل اکولوژیکی در مکان­یابی بهینه بوده است. به منظور اجرای مدل، ابتدا لایه­های هر یک از عوامل به صورت زمین مرجع در محیطGIS تهیه شدند. سپس این لایه­ها برای اجرای مدل به فرمت شبکه­­ای تبدیل شدند. در این راستا لایه­های ارتفاع، شیب، جهت دامنه، زمین شناسی، دما، بارش، فاصله تا مسیل، خاک شناسی، پوشش و کاربری اراضی و فاصله تا محدوده شهر تهیه و مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین ملاحظه­ی نقشه­های حاصل از ترکیب لایه­ها نشان داد که که از محدوده مورد مطالعه برای توسعه آتی، تنها 185 هکتار که معادل 07/1 درصد از سطح کل منطقه است، برای توسعه آتی شهری مناسب می باشد و 93/98 درصد دارای شرایط مناسبی برای توسعه نیست. از نظر جهت­های توسعه، نواحی غرب و شمال مکان­های مطلوب برای توسعه آتی است، تنها 9 هکتار از سطح شهر نورآباد که معادل20/1 درصد می باشد، مناسب و براساس مدل اکولوژیکی مکان­گزینی شده است و 80/98 درصد از سطح شهر نامناسب است.

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1)مقدمه………………………………………………………………………………………….14

1-2). تعریف موضوع………………………………………………………………………….15

1-3). اهمیت وارزش تحقیق……………………………………………………………………..16

1-4). پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………..17

1-5). اهداف تحقیق……………………………………………………………………………..20

1-6). سوالات و فرضیه­ های تحقیق…………………………………………………………….21

1-7). روش تحقیق…………………………………………………………………………………21

1-7-1). مدل منطق بولین یا منطق صفر و یک……………………………………………….22

1-8). مشکلات تحقیق ………………………………………………………………………….23

فصل دوم: مبانی نظری

 2-1)مقدمه…………………………………………………………………………………………25

2-2). مباحث مربوط به توسعه شهری. …………………………………………………………25

2-2-1). شهر……………………………………………………………………………………25

 2-2-2). برنامه­یزی………………………………………………………………………………26

2-2-3). برنامه­ریزی شهری……………………………………………………………………..27

2-2-4). کاربری اراضی………………………………………………………………………..27

2-2-5). رشد و توسعه شهری………………………………………………………………..28

2-2-6). مفهوم توسعه فیزیکی……………………………………………………………..28

2-2-7). فضای شهری………………………………………………………………..29

 2-2-8). بافت…………………………………………………………………………………29

2-2-9). نظریات مورفولوژیکی و توسعه فیزیکی شهر………………………………………30

2-2-10). توسعه فیزیکی شهر از دیدگاه اکولوژیک………………………………………..31

2-2-11). نظریه­های هسته­ های متعدد شهر یا شهر چند هسته­ای……………………..31

2-2-12). نظریه ساخت دوایر متحدالمرکز………………………………………………….32

2-2-13). نظریه ساخت ستاره­ای شکل…………………………………………………..32

2-2-14). نظریه محوری یا توسعه قطاعی شهر…………………………………………33

2-2-15). نظریه شهر خطی…………………………………………………………………33

2-3). متغیرهای موثر در مکان­یابی توسعه­ی فیزیکی شهرها……………………………..33

2-3-1). مقدمه…………………………………………………………………………….33

2-3-2). ژئومورفولوژی……………………………………………………………34

2-34). جنس خاک……………………………………………………………………34

2-3-5). قابلیت خاک. ……………………………………………………………….35

2-3-6). شیب…………………………………………………………………………….35

2-3-7). باد……………………………………………………………………………….35

2-3-8). آب­های زیر­زمینی…………………………………………………………………36

2-3-9). ارتفاع……………………………………………………………………………….36

2-3-10). رعایت حریم گسل…………………………………………………………….36

2-3-11). جهت­های جغرافیایی……………………………………………………….36

2-3-12). حریم رودخانه­ ها………………………………………………………………….37

فصل سوم: معرفی منطقه­ مورد مطالعه

 3-1).مقدمه…………………………………………………………………………..39

3-2). ویژگی­های جغرافیایی-طبیعی منطقه…………………………………………40

3-3). وضعیت توپوگرافی ……………………………………………………………41

3-4). وضعیت شیب منطقه………………………………………………………….42

3-5). جهت دامنه………………………………………………………………………42

3-6). ویژگی­های زمین­ساختی و تکتونیکی محدودۀ مورد مطالعه………………….45

3-6-1). زمین­شناسی……………………………………………………………….46

3-7). ویژگی­های آب و هوایی شهر نورآباد……………………………………………47

3-7-1). تابش آفتاب………………………………………………………………..47

3-7-2). میزان دما و رژیم حرارتی……………………………………………………..48

3-7-3). پراکندگی بارش در شهر نورآباد ……………………………………………49

3-7-4). باد ……………………………………………………………………………49

3-8). وضعیت هیدرولوژی منطقه………………………………………………….50

3-8-1). .منابع آبهای سطحی………………………………………………………..51

3-8-2 ). منابع آب­های زیرزمینی…………………………………………………….51

3-9). خاکشناسی منطقه مورد مطالعه……………………………………………….52

3-10). خصوصیات زلزله­خیزی محدودۀ مورد مطالعه…………………………………54

3-11) مطالعات تاریخی………………………………………………………………54

3-11-1) وجه تسمیه ……………………………………………………………….54

3-12). مطالعات کالبدی………………………………………………………………54

3-12-1). مرحله اول توسعه شهر نورآباد……………………………………………54

3-12-2). مرحله دوم توسعه از سال 1345 تا قبل از انقلاب اسلامی………..56

3-12-3). مرحله سوم توسعه شهر بعد از انقلاب تا سال1365………………….57

براي دانلود متن كامل پايان نامه اينجا كليك كنيد 

نظرات شما عزیزان: