دانشگاه علامه طباطبائی
دانشکده ادبیات و زبان های خارجی

پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته فلسفه اسلامی
عقل در فلسفه ملاصدرا و تطبیق آن با قرآن

برای رعایت حریم خصوصی اسامی استاد راهنما،استاد مشاور و نگارنده درج نمی شود

تکه هایی از متن به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چکیده
معنای لغوی عقل بر بازدارندگی دلالت می کند. این مطلب در عقل مورد نظر قرآن هم تاکید شده است. عقل قرآنی
به معنای فهم عمیقی است که از فطرت ناشی شده و انسان را از زشتی ها باز می دارد و به اعمال نیک راهنمایی می
کند. برای رسیدن به چنین فهمی صرف پرورش ذهن کفایت نمی کند و پرورش روح از طریق رفتار هم لازم است.
بنابراین برای بهره مندی از عقل – به مفهوم قرآنی آن – هم باید در کسب علوم و معارف کوشید و هم در مسیر
تقوا عمل کرد.
عقل قرآنی تفاوت وجودشناسی و معرفت شناسی با عقل فلسفی ملاصدرا دارد. ملاصدرا دو معنا برای عقل قائل
است: یکی موجود مجردی که منفصل از انسان است و واسطه فیض می باشد و دیگری قوه ای از نفس ناطقه
انسانی که به عملی و نظری تقسیم می شود. این تفاوت در تعریف عقل منفصل و متصل فلسفی با فرایند تعقل
هدفدار در قرآن، بر انطباق نظر ملاصدرا با قرآن اثر می گذارد.

واژگان کلیدی: ملاصدرا، عقل منفصل، عقل متصل، قرآن، تعقل.

مقدمه
فکر و اندیشه انسان به همان اندازه که معقول و منطقی است حاوی امور نامعقول نیز می باشد. اندیشمندان اسلامی
مکرر یادآور شده اند که عقل انسان گرفتار وهم است و کمتر کسی می تواند عقل خود را به طور کلی از هرگونه
وهم خلاص سازد(دینانی، 1379، ج 3، ص 262). از آنجا که عقل فصل ممیز انسان است، نقش آن در اندیشه آدمی
غیرقابل انکار می باشد. یکی از راههای کم کردن خطای عقل، سنجش آن با معیار وحی می باشد تا میزان حجیت
آن مشخص گردد.
در خصوص پیشینه بحث خاطر نشان می شود که عقل در قرآن کریم یا در فلسفه ملاصدرا جداگانه بررسی شده
است اما تحقیقی پیرامون مقایسه این دو جهت شناسایی میزان تطابق آنها باهم صورت نگرفته است. این تحقیق
سعی در بیان این دو موضع دارد و در چهار فصل تنظیم گشته است.
فصل نخست شامل کلیات و تعریف مفاهیم می باشد و در آن به معنای لغوی و اصطلاحی عقل اشاره شده است.
فصل دوم به تعریف ملاصدرا از عقل و انواع آن می پردازد و مراتب و کارکرد آن را در آثار فلسفی و نیز تفسیری
وی بیان می کند. در فصل سوم آیاتی از قرآن که مربوط به عقل هستند، دسته بندی شده اند. با تعریف عقل و
واژگان مترادف آن کارکرد عقل قرآنی و حجیت آن در زندگی افراد معلوم می شود. در انتهای فصل اشاره ای کوتاه
به احادیث مربوط به موضوع می شود. فصل چهارم نیز مروری بر این دو برداشت از عقل می گردد و با مقایسه آنها
موارد شباهت و تفاوت مشخص می شود.
در پایان تحقیق و در قسمت نتیجه گیری نتایج حاصله از تحقیق بیان می شود و با شناسایی معنای دقیق عقل از
منظر قرآن و ملاصدرا، معلوم می گردد که ملاصدرا در انطباق کامل نظریات خود – در موضوع عقل – با قرآن
موفقیت تام نداشته است.
9
روش این تحقیق با توجه به اقتضای موضوع کتابخانه ای بود. در ابتدا مراجعه فراوان به لغتنامه ها و فرهنگ نامه
های معتبر قرآنی و فلسفی نیاز بود و در ادامه یافتن مصادیق در متون مورد نظر. از آنجا که معنای عقل هم در آثار
فلسفی و هم تفسیری ملاصدرا بررسی می شد، به دقت فراوان در مرز تعاریف و فضای استدلالی یا ذوقی حاکم بر
اثر، احتیاج بود. در فصل قرآن نیز تفسیرهای متفاوتی از معنای عقل وجود دارد که با تدبر در تک تک آیات عقلانی
– و با محوریت تفسیر المیزان – مطالب مورد نظر استخراج شد.
سوال اصلی تحقیق عبارتست از اینکه آیا معنای عقل قرآنی و عقل از نظر ملاصدرا با یکدیگر تطابق دارند یا خیر؟
ملاصدرا به سوره های قرآن تسلط داشته است.وی آیات قرآن فراوانی را در آثار خود حتی نوشته های فلسفی اش
ذکر کرده و آن را به عنوان تائیدی برای نظرات خویش بیان کرده است.از طرفی معتقد است فلسفه باید با معارف
تشریعی دین هماهنگ باشد.بنابراین تطابق نسبی آرای ملاصدرا با معارف قرآنی در مفهوم عقل،فرضیه این تحقیق
قرار گرفته است

براي دانلود متن كامل پايان نامه اينجا كليك كنيد

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: